De invloed van hormonen op hart- en vaatziekten bij vrouwen

Hart- en vaatziekten zijn voor vrouwen, net als voor mannen de eerste doodsoorzaak in Nederland. Gezien de vergrijzing, en een relatief grotere toename van oudere vrouwen dan mannen in de samenleving, gaan hart- en vaatziekten bij vrouwen in de toekomst een veelvoorkomend probleem vormen. In haar proefschrift Oestrogenen, atherosclerose en hart- en vaatziekten bij vrouwen richt mw. I.C.D. Westendorp zich op de effecten van specifieke vrouwelijke risicofactoren - een vroege menopauze en het gebruik van vrouwelijke hormonen na de menopauze - op het optreden van slagaderverkalking en hartziekte bij vrouwen. Mw. Westendorp verrichtte het eerste deel van haar onderzoek bij 4853 vrouwen van 55 jaar en ouder. Deze dames behoorden tot de deelneemsters aan het ERGO onderzoek, een bevolkingsonderzoek onder bijna 8000 bewoners van de Rotterdamse wijk Ommoord. Met name werd gekeken naar de relatie tussen de leeftijd waarop de menopauze was ingetreden en het vóórkomen van aderverkalking en hartinfarcten. Uit het onderzoek kwam naar voren dat vrouwen met een vroege menopauze een 2.8 maal verhoogde kans op aderverkalking in de halsslagaders, een 1.7 maal verhoogde kans op vaatlijden in de benen (perifeer vaatlijden) en een 2.5 maal verhoogde kans op een hartinfarct. Een vroege verwijdering van beide eierstokken gaf een verhoging van de kans op aderverkalking op verschillende plaatsen en op een hartinfarct, terwijl een vroege baarmoederverwijdering, zonder verwijdering van de beide eierstokken geen risicoverhoging gaf. Deze associaties waren onafhankelijk van leeftijd, rookgewoontes, socio-economische status, alcohol gebruik of lichaamsgewicht. Een vroege menopauze zou wellicht de kans op aderverkalking kunnen vergroten. Bij het tweede deel van het onderzoek van mw. Westendorp lag de nadruk op het effect van in het verleden voorgeschreven hormonen op de aanwezigheid van aderverkalking. Als het wegvallen van eigen oestrogenen de kans op aderverkalking verhoogt, zou toediening van oestrogenen (hormoon substitutie therapie) deze toename mogelijk kunnen uitstellen of vertragen. Binnen het ERGO onderzoek werden hiervoor 2196 vrouwen met een natuurlijke menopauze tussen de 55 en 80 jaar bestudeerd. Uit Westendorps onderzoek kwam naar voren dat het gebruik van hormoon substitutie therapie na de menopauze wellicht bescherming biedt tegen aderverkalking op latere leeftijd. Het voorschrijven van oestrogenen op jonge leeftijd zou mogelijk perspectieven kunnen bieden voor het voorkomen van aderverkalking en van kransslagaderlijden op latere leeftijd. De promovenda waarschuwt met nadruk dat de uitgevoerde studies een eerste aanzet zijn, waaruit nog geen definitieve conclusies kunnen worden getrokken. Het wachten is op grote vervolgonderzoeken die het gunstige effect van hormoon substitutie therapie op het optreden van hart- en vaatziekten kunnen bevestigen.