Milieuchemicaliën, dosis en hormonale stelsel

Een publicatie in Endocrine Reviews doet de grondvesten van het vakgebied ‘toxicologie’ beven. Het decennialang aangehangen paradigma dat de dosering bepaalt of iets giftig is, blijkt niet van toepassing op hormoonverstorende chemicaliën. De onderzoekers lieten in de publicatie zien dat het effect van deze chemicaliën in een lage dosering niet te voorspellen is door het toxische effect bij een hoge dosering.

In het milieu, het voedsel, plastics, pesticiden en cosmetica komen tientallen stoffen voor die de werking van hormonen zoals oestrogeen en testosteron kunnen nabootsen of tegengaan. Tot op heden was onduidelijk of de blootstelling aan kleine hoeveelheden van dergelijke stoffen schadelijk is. Voor het testen van de veiligheid werden veelal knaagdieren blootgesteld aan hoge doseringen van de chemicaliën waarvan de resultaten werden vertaald naar humane situaties. Volgens de onderzoekers zijn de testen echter onbetrouwbaar omdat ze zijn uitgevoerd met de verkeerde doseringen en proefdieren. Tevens is het effect in de foetale - en meest kwetsbare - periode vaak niet onderzocht.

In de studie spreken de onderzoekers hun bezorgdheid uit over hormoonverstorende substanties die als veilig worden beschouwd, maar die nooit getest zijn bij een lage dosering. Volgens de wetenschappers zijn er geen veilige doseringen voor hormoonachtige stoffen, omdat het endocriene systeem juist uitgerust is om te reageren bij zeer lage concentraties. Wanneer de receptoren waaraan de hormonen binden overstelpt raken met signalen, gaan de receptoren ‘op slot’ en reageren niet meer op de hormonale stoffen. Bij een lage dosering hormoonachtige stoffen reageren de receptoren juist wel. De onderzoekers onderstrepen dan ook het belang van nieuwe testprocedures.