Plattelanders gezonder dan stedelingen

Stedelingen zijn gemiddeld minder gezond dan plattelandsbewoners. Ook maken zij, zelfs als met dit verschil in gezondheid rekening wordt gehouden, meer gebruik van de gezondheidszorg dan plattelandsbewoners. Dit constateert sociaal-geograaf Robert Verheij in zijn proefschrift waarop hij op 19 mei aan de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Universiteit Utrecht promoveert. Verheij heeft geprobeerd om na te gaan of er in Nederland verschillen bestaan in gezondheid, en in het gebruik van gezondheidszorg tussen stad en platteland. Verschillen in gezondheid tussen stedelingen en plattelanders worden nog wel eens geweten aan typisch stedelijke factoren als vervuiling, drukte en stress. Hoewel deze factoren zeker een rol spelen bij de geconstateerde gezondheidsverschillen, gelden deze zeker niet voor alle stedelingen. Verheij wijst erop dat bij sommige groepen stedelingen de stedelijke omgeving juist een positief effect heeft op de gezondheid. Toch is het zo dat, met uitzondering van de thuiszorg, stedelingen vaker gebruik maken van gezondheidszorg, en vooral van de geestelijke gezondheidszorg. Dat grotere gebruik verleidt Verheij tot de beleidsaanbeveling om de zogeheten `poortwachtersfunctie' van de huisarts, met name in stedelijke gebieden te versterken, teneinde het aantal verwijzingen naar de geestelijke gezondheidszorg te beperken. Verheij onderzocht een aantal mogelijke verklaringen voor het verschil in gebruik van gezondheidszorg. Een voor de hand liggende verklaring, namelijk de gemiddeld grotere afstanden tot zorgvoorzieningen op het platteland, blijkt niet op te gaan. Het onderzoek toont aan dat daarvoor de stad-platteland-verschillen in bereikbaarheid van deze voorzieningen te gering zijn. Ook het feit dat de gezondheidstoestand van de stedeling over het algemeen slechter is en dat er meer sociaal-economisch zwakkeren in de steden wonen, is geen afdoende verklaring. Als met dergelijke factoren rekening wordt gehouden, zijn er in de steden nog steeds meer mensen die gebruik maken van gezondheidszorg. Patiënten, en dan vooral ouderen, ontvangen niet alleen formele hulp, maar ook informele hulp van vrienden, buren en familie. Ouderen in de steden ontvangen minder informele hulp dan ouderen op het platteland, een verschil dat niet wordt gecompenseerd door een groter gebruik van thuiszorg. Ten aanzien van de bronnen van informele hulp wordt vaak verondersteld dat mensen op het platteland deze vaker ontvangen van buren. Dit blijkt niet zo te zijn. Het zijn juist de stedelingen die informele hulp relatief vaker krijgen van hun buren. Op het platteland wordt dergelijke hulp vaker geboden door familieleden. De slechtere gezondheid van stedelingen en hun groter beroep op gezondheidszorg zorgt ervoor dat de werkbelasting van huisartsen in de grote steden hoger is, ook als rekening wordt gehouden met verschillen in sociaal-economische achterstand.