Voeding en oogziekten bij oudere mannen

Ouderdomsgerelateerde maculopathie ('aandoeningen aan het netvlies') komt voor bij bijna 30% van de Amerikanen boven de 75 jaar. Omdat er nog geen doeltreffende behandeling bestaat, is maculopatie de hoofdoorzaak van blindheid bij ouderen. In dit artikel worden oxydatieve stress, fototoxiciteit, osmotische stress en glycosylatie, afweer tegen oxidatieve stress en fototoxiciteit en hun effect op de ogen besproken. Een epidemiologische studie in India toonde aan dat een hoge antioxidantenindex geassocieerd was met verminderde kans op posterior subscapulaire cataract en gemengde cataractvormen. Hoge koperspiegels in het bloed en hoge ascorbaatspiegels werden respectievelijk geassocieerd met posterior subscapulaire cataract en gemengde cataractvormen. Een onderzoek uit de Verenigde Staten laat zien dat hoge bloedconcentraties van vitamine E, een hoge albumine/glucose ratio en een hoog ijzergehalte een verband hielden met een verlaagd risico op cataract. Hoge spiegels van glycine en aspartaamzuur verlagen het risico op cataract. In dit onderzoek bleek ook de kans op cataract, kern-cataract en gemengde vormen, verlaagd te zijn bij mensen met een hoge antioxidant index. In een Italiaans onderzoek werd geen verband tussen voeding en cataract gevonden. Uitgaande van de 493 deelneemsters van de 50.000 deelneemsters in de 'Nurses Health Study' die een cataractoperatie ondergingen in de periode van 1984-1986, bleek dat de vrouwen in de groep met de hoogste caroteeninname (14.588 IE/dag) een lagere kans hadden op cataract dan de groep met de laagste inname. Ook een hoge inname van vitamine E en riboflavi­ne via de voeding bleek de kans op cataract te verlagen. Mensen die 10 jaar of langer vitamine C supplementen innamen hadden zo blijkt uit een multivariantanalyse 45% afname van de kans op cataract. Indien een antioxidant score bekeken werd met daarin inname van caroteen, vitamine E, vitamine C en riboflavine dan hadden de vrouwen uit de hoogste inname groep 40% minder kans op cataract. De kans op cataract was 47 tot 65 % lager bij hen die 5 keer of vaker in de week spinazie en andere groene groenten aten in vergelijking met hen die dit minder dan 1 keer per week aten. Spinazie, in tegenstelling tot wortelen, is rijk aan de oxycarotenoïden, luteïne en zeaxanthine, substanties die geconcentreerd voorkomen in de retina. Uit een ander onderzoek naar ouderdomsafhankelijke maculadegeneratie, waarbij 421 patiënten vergeleken werden met 615 controlepersonen, bleek dat er een relatie was tussen de concentratie cholesterol in het bloed en neovasculaire ouderdomsgerelateerde maculadegeneratie. Ook was er een groter risico bij het roken van sigaretten. Vrouwen die na hun menopauze nog oestrogeen gebruikten hadden een verminderde kans op cataract. Deze resultaten doen vermoeden dat een dieet ter verlaging van de kans op hart- en vaatziekten ook de kans op een neovasculaire ouder­doms-gerelateerde macula-degeneratie kan verminderen. Mensen met een hoge concentratie carotenoïden hadden duidelijk verlaagde kansen op maculadegeneratie. Dit kan door alle mogelijke carotenoïden komen. Concluderend kan men zeggen dat alle experimenten er op wijzen dat oxidatieve stress een krachtige factor is in het verouderingsproces. Bescherming met antioxidanten kan een levensverwachting van 70 tot 100 jaar creeëren. Mineralen en vitaminecofactoren die een rol spelen in de afweer tegen oxidanten zijn koper, zink, ijzer, mangaan, selenium en riboflavine. Antioxidanten zijn o.a. vitamine E en C en de carotenoïden. De hiervoor benodigde hoeveelheden liggen veel hoger dan de RDA. De auteur doet aanbeveling van dagelijks 200 - 400 IE vitamine E, 100 - 250 mg vitamine C en 25 mg bètacaroteen om minder risico te hebben en mogelijk zelfs een heilzaam effect. Bètacaroteenconcentraties in de ogen hoeven niet significant te zijn, aangezien het zeer lage concentraties betreffen. De oxycarotenoïden, luteïne en zeaxanthine zijn zeer belangrijke antioxidanten en licht absorberende pigmenten in de retina. Fruit en groenten zijn goede bronnen voor deze stoffen. Een dieet met weinig vet kan beschermen tegen neovasculaire of een 'natte vorm' van ouderdoms-gerelateerde maculadegeneratie. Suikers in grote hoeveelheden zorgen voor osmotisch zwelling en toename van de oxidatieve stress. Het verminderen van overgewicht en calorische restrictie helpt waarschijnlijk cataract te voorkomen. Niet roken en de ogen beschermen tegen sterke ultraviolette straling is ook zeker aan te bevelen.