De kracht van hormese. ‘Wat ons niet doodt, maakt ons sterker’

Artikel uit ORTHOmoleculair Magazine nr.5, 2015 [4 1/2 pagina’s] Een uitdaging voor de moderne toxicoloog ‘Wat ons niet doodt, maakt ons sterker.’ Dat zei Friedrich Nietzsche (1844-1900). Een variant hierop is dat een kleine dosis van een schadelijke prikkel een reactie kan uitlokken waar het organisme baat bij heeft. Van vingerhoedskruid tot alcohol: een beetje slecht is goed voor ons. Maar het lijkt ook te gelden voor niet-chemische prikkels. Het principe heet hormese en is een uitdaging voor de moderne toxicoloog die al eeuwenlang geheel andere modellen hanteert . De twee klassieke dosis-respons-modellen die in de toxicologie en ook de farmacologie al een eeuw worden gebruikt zijn het lineaire en het drempelmodel (zie figuur 1). Het lineaire model is vooral van toepassing op carcinogenen. Elke dosis, hoe laag ook, wordt al als toxisch beschouwd. Er is geen veilige dosis. Het andere model, het drempelmodel, gaat ervan uit dat bij een bepaalde minimumdosis een stof pas toxisch is. Dit model wordt toegepast op toxische milieustoffen, waarvan de zware metalen goede voorbeelden zijn. Beneden een bepaalde dosis wordt er geen toxiciteit verondersteld. Daarboven echter neemt de schadelijkheid lineair toe met de dosis. Beide modellen vormen de basis van beleid dat door overheden wereldwijd wordt gehanteerd. Ze hebben daarmee een enorme impact op het beleid waar het de volksgezondheid betreft.