Vitamine C-uitputting kritische factor bij kanker

In de periode 1976 1979 publiceerden Pauling en Cameron over de betrokkenheid van vitamine C bij de lichaamseigen weerstand tegen kanker. Uit klinische studies was gebleken dat patiënten langer leefden na suppletie met hoge doses vitamine C. Hun historische publicatie uit 1979 bevatte de oproep: ‘Wij zijn onverkort van mening dat het van wezenlijk belang is uitgebreide studies naar vitamine C bij kanker op korte termijn uit te voeren.’
Een onlangs verschenen studie naar een mogelijk verband tussen de carcinogene werking van nikkel en vitamine C-uitputting van lichaamsweefsels, verschaft meer inzicht in een aantal kritische processen in de cel en de mogelijke bescherming tegen kanker. Door Salnikow en Kasprzak van het National Cancer Institute in de Verenigde Staten werden de bekende effecten van de blootstelling aan nikkel, eventueel resulterend in kanker aan de luchtwegen, ter discussie gesteld. Aangenomen wordt dat nikkel directe schade toebrengt aan DNA en dus als mutagene, genotoxische stof kanker veroorzaakt. Maar diverse onderzoekers waren reeds tot de conclusie gekomen dat nikkel slechts zwak mutageen is. Met de bijna vergeten publicaties van Pauling en Cameron in het achterhoofd richtten Salnikow en Kasprzak hun aandacht op de voor nikkel gevoelige stof vitamine C.
In de afgelopen vijf jaar is duidelijk geworden dat vitamine C naast de bekende functie van antioxidant een cruciale rol vervult in enzymatische hydroxyleringsreacties. De met vitamine C verbonden hydroxyleringsreacties zijn bepalend voor het functioneren en de interacties van meer dan duizend celeiwitten. De hydroxylering van het aminozuur proline bijvoorbeeld is een kritische stap in de vorming van het structuureiwit collageen en voor de vorming en in stand houden van de extracellulaire matrix. Collageen is immers hoofdbestanddeel van de extracellulaire matrix. Defecten in de extracellulaire matrix kunnen leiden tot afwijkende ontwikkeling en kanker.
Verlaagde concentraties vitamine C in de weefsels zijn een belangrijke factor in het ontstaan van structuurverstoringen van de extracellulaire matrix. Voorts is de hydroxyleringsreactie van belang voor de aanmaak van een groot aantal andere eiwitten waaronder oppervlakteproteïne A en D en complementeiwit C1q in longweefsel.
Verlaging van de vitamine C-concentraties in lichaamscellen door uitputting na voortdurende blootstelling aan een externe factor zoals de belasting met nikkel, heeft verstrekkende gevolgen voor de celstofwisseling. De normaliter in de cellen heersende homeostase verschuift in de richting van een getransformeerde cel. Er worden vervolgens drie belangrijke veranderingen waargenomen:
1. inductie van een toestand van zuurstoftekort stress,
2. verstoring van de aanmaak van eiwitten met een collageencomponent,
3. inactivering van DNA-reparatieënzymen welke van vitamine C afhankelijk zijn.
De vernietiging van de extracellulaire matrix biedt selectief voordeel aan cellen die zich delen zonder aanhechting, zoals tumorcellen dat doen. Toevoeging van vitamine C aan nikkel bevattende celkweken kon de carcinogene effecten opheffen. Uit de literatuur blijkt dat niet alleen nikkel in lichaamsweefsels tot verlaging van de vitamine C-concentraties leidt. In dit opzicht hebben koper en kobalt vergelijkbare effecten. De onderzoekers stellen: ‘Indien onze vitamine C-uitputtingshypothese juist is, is het te voorspellen dat suppletie met vitamine C de carcinogene effecten van nikkel zal opheffen.’ In 1998 deed de Russische onderzoeker Osipova de aanbeveling om aan nikkel blootgestelde werknemers extra vitamine C te verstrekken.
De door Salnikow en Kasprzak uitgevoerde studie levert als belangrijkste bevinding dat intracellulaire uitputting van vitamine C, door een gegeven factor, een cruciale stap is voor de ontwikkeling van kanker. Inname van extra vitamine C biedt potentiële mogelijkheden kanker te voorkomen.