Subklinische vitamine K-deficiëntie

Vitamine K staat vooral bekend om de rol bij de bloedstolling. Minder bekend is dat vitamine K ook betrokken is bij calcium­metabolisme en botturnover. De vitamine K-status wordt gewoon­lijk bepaald aan de hand van de stollingssnelheid van het bloed, echter door bepaling van de vitamine K-aktiviteit be­treffende de botproteïnen is men nu in staat om (sub)klinische deficiënties, d.w.z. voordat er afwijkingen in stollingspara­meters worden gevonden, aan te tonen. Vitamine K is een cofak­tor voor de omzetting van glutaminezuurgroepen van vitamine D-afhankelijke proteïnen in gammacarboxyglutaminezuur (Gla), waardoor de calciumbinding van deze proteïnen wordt verhoogd. Sommige van deze Gla-bevattende proteïnen zijn betrokken bij de bloedstolling, twee anderen worden aangetroffen in botweef­sel en zijn struktureel niet verwant aan de stollingsfaktoren. Het zijn osteocalcine, of bot-Gla-proteïne, en matrix-Gla-proteïne. Zij hebben een regulerende werking in het calcium­metabolisme, botmineralisatie en botturnover. Risicogroepen voor subklinische vitamine K-deficiëntie zijn postmenopauzale vrouwen en mensen met ontstollingstherapie. Postmenopauzale vrouwen kunnen een verhoogde PIVKA-osteocalcinespiegel en een verlaagde vitamine K-bloedspiegel hebben. Vitamine K-antagonisten, zoals het ontstollingsmiddel coumarine, kunnen een remmend effekt hebben op de carboxyleringsreaktie, waardoor de werking van vitamine K op de botproteïnen mogelijk benadeeld wordt.